Barda (2007)

Amazonlarda bir yerde, bir ağaç devrilmiş mi yoksa yıkılmış mıdır? Ne fark eder?

Nedensiz şiddet! Ne zombilerden ne vampirlerden korkarım. Ancak nedensiz şiddet denince akan sular durur. Hayatta her şeyle baş edebilirsiniz ancak şiddetten haz alan ve hedeflerle uğraşmadan önüne gelen ilk insana oklarını çeviren biriyle baş etmek güçtür. Sinema tarihi de insanın bu en derin dürtüsünü zaman zaman ele alarak değişik saptamalarda bulunmuştur.

Bu konuda yapılmış en iyi eserlerden biri kesinlikle Otomatik Portakal’dır (A Clockwork Orange, 1971). Kubrick’in elinde nedensiz şiddet bir sanat gösterisine dönüşmüştür. I’m singing in the rain’i söylerken Alex’in yüzündeki tebessüm nasıl unutulabilir. Ama filmin asıl başarısı nedensiz şiddet olgusunun ne kadar da içimizden bir şey olduğudur. “Fırsatı eline geçiren her insan karşısındakine zulüm edebilir”in altını çizer film.

Daha sonrasında benzer hikâyeler şiddet dozu arttırılarak sinemalarda boy göstermiştir. Haneke’nin Funny Games’ini bu türdeki en başarılı yapımlardan biri olarak sayabiliriz örneğin.

Çüksüz Lan Bunlar!

Serdar Akar’ın yönettiği Barda da benzer bir konuyu Türk örf ve adetlerine uydurarak işleyen bir film. Filmin eleştirisine girmeden önce Serdar Akar’ı biraz tanıtmak faydalı olacaktır. İlk filmi Gemide ve senaristliğini üstlendiği kardeş film Laleli’de bir Azize ile yeni kuşak sinemacılar arasında önemli bir yere sahip olan Akar daha sonra bu iki filmdeki şiddet öğelerine yöneltilen eleştirilere sıkılarak daha sıcak filmlere yönelip “Dar alanda kısa paslaşmalar” ve “Maruf”’u çekti. Maruf’da istediği etkiyi yakalayamayınca kurduğu Yeni Sinemacılardan ayrılarak paranın eksenine kapılıp “Kurtlar Vadisi Irak” ile tüm eleştirilerin hedefi oldu. Bana göre Steven Soderbergh Ocean’s bilmem kaç serilerini çekebiliyor ve yine de farklı projelerde boy gösterebiliyorsa Akar’ın da böyle bir yola başvurmasını eleştirmek anlamsızdır. Eğer oradan kazanılan para daha dişe dokunur bir işte kullanılacaksa tabii ki.

İşte 2007 yılında Serdar Akar şiddet köklerine dönerek yaşanmış bazı hikâyeleri, 3. sayfa haberlerini inceleyerek senaryosunu yazıp yönetmen koltuğuna oturduğu Barda ile tekrar karşımıza çıktı. Film’in copy paste yöntemi ile hiçbir zorluktan çekinmeyerek internet sitesinden arakladığım mevzusu şu şekilde:

“Nail, Nil, TGG, Aynur, Aliş, Sevgi, Pelin ve Cenk, yaşları 18 ile 25 arasında değişen genç bir arkadaş grubudur. Günlük hayatın akışı içinde huzurlu ve neşeli bir hayat sürmektedir. Her birinin kendilerine ait sıkıntıları ve çözmek zorunda olduğu problemler olsa da gençliğin getirdiği umutla hayata sımsıkı bağlıdırlar. Kimi evlilik, kimi mezuniyet, kimi düzenli bir hayata adım atma hayalleri içinde olan bu gençler, birden bire hayatlarının tam ortasına giren nedensiz şiddetle büyük bir yıkım yaşarlar.

Bir gece yarısı, arkadaşlarının işlettiği barda son biralarını içip eve dönecekken içeri giren beş kişilik bir grup tarafından silahla alıkonulurlar. Elleri, ayakları, ağızları bağlanan gençler sabaha kadar dayak, işkence ve tecavüze maruz kalırlar. Kendilerini alıkoyan grubun görünürde hiçbir amacı yoktur. Yaşları 20 ile 45 arasında değişen bu grup, hayatlarında eksik kalan her şeyin hesabını hiç tanımadıkları bu gençlerden çıkartırlar.”

Akar’ın kalıp cümlelere bağlılığı filmde kendini fazlaca gösteriyor. Dar alanda…’dan hatırlayacağınız “Futbol asla sadece futbol değildir” barın duvarına yazılmış. Ayrıca TGG (Tekrar gözden geçirme) diye genç grubunun en gıcık üyesi sürekli boyundan büyük laflar ettiğini sanarak filmi yavaşlatıyor. Zaten filmdeki gençlere her normal seyirci sinir olacaktır. Şiddet uygulayan diğer grup bana çok daha gerçekçi geldi. Tabi burada genç oyuncular ile yıllardır bu işlerin içinde olan ağabeyleri arasındaki farkın yeri büyük.

… Şüphelilerden, Selim’in, maktul TGG’yi canavarca hisle ve eziyet çektirerek öldürmek suçundan eylemine uyan Türk Ceza Kanunu’nun 81/2 maddesi uyarınca cezalandırılması…

Serdar Akar bir şiddet filmi için oldukça yumuşak bir film sunuyor bize. Kızlara yapılan işkenceler çok üstü kapalı geçilmiş sadece çetenin tuvalete girip çıktığını görüyoruz bir yerden sonra. Ben kendisinden daha cesur sahneler beklerdim. Gemide’deki tecavüz sahnesi gibi mesela.

Filmde beni en çok rahatsız eden şey de film boyunca şiddete bir kılıf uydurulmaya çalışılması. Klasik “Siz eğleniyorsunuz, gününüzü gün ediyorsunuz biz ise eşek gibi çalışıp eziliyoruz” kültürü hâkim. Hele de bir son sahne var ki bir çuval inciri berbat ediyor. Bütün şiddeti saçma bir sebebe bağlıyor, insan bir anda filmi seyrettiğine pişman oluyor.

Barda’daki en ilginç olaylardan biri de başlarda gençlerin yaşamı bize sunulurken yaşanıyor. Öyle bir kürtaj karşıtı propaganda yapılıyor ki , insan ister istemez “Filmi Cumhuriyetçi Parti mi finanse etmiş?” sorusunu soruyor. Bir kere Türkiye’de kürtaj yasak değil ve hastane ortamında gerçekleştirilebilirken neden bu çocuklar bir apartman katında kürtaj yaptırmaya gidip sonrasında içerden ciyaklamalar ve kanlar içinde bir doktor çıkınca evlenmeye karar veriyorlar? Bu nasıl bir propagandadır? Serdar Akar acaba bu sahneyi yazarken 18 yaşında ilk cinsel deneyiminde hamile kalmış bir kız kafasında bir sürü soruyla boğuşurken bu filmi seyretse ne olur diye düşünmez mi? Bu sahnenin Laleli’de Bir Azize’ye gönderme olduğu da aşikar ama en azından orada gizli işler çeviren bir doktora gidilmesinin anlamı vardı.

Bunun dışında filmin en acayip yanı da hukuk sistemi eleştirisi. Eleştiri var mı yok mu ben anlam veremedim doğrusu. Adaletin başkaları tarafından yerine getirilmeye çalışılması ise ayrı bir saçmalık. Zaten mahkeme sahnelerinde film gerçeküstü bir abzürdlüğün içine giriyor. Birgün gazetesinde bu konuda çok güzel bir yorum yapılmış aynen aktarmak istiyorum: “en basit temel hukuk kurallarının nasıl göz ardı edildiğine kısaca değinelim: işlenen toplu suçun, ağır ceza mahkemesi yerine asli hukuk mahkemesinde görülmesi; suçu birbirinin üzerine atan sanıkların tek bir avukat tarafından savunulması; duruşma başlarken başkanın vicdanıyla karar vereceğini belirtmesi ve mübaşir ağzıyla kararı sanıklara okuması; sanık avukatının mahkeme dışında hâkimle görüşmesi ve duruşmada şikâyetçi tarafında bulunması; savcının filmsel süreçte anlatılmayan bir sebeple sanıklara karşı olan kini ve hâkimle olan gerçeğe aykırı diyalogları…” (Melih Altinok, Ankara adım sinema derneği başkanı)

Filmin müzikleri bir Hollywood filmini aratmayacak cinsten. Yeni nesil rock gruplarından güzel parçalar filmi süslemiş. Zaten olayların yaşandığı gece üçnoktabir’in konseri ile başlıyor. “Dediler ki…” şarkısı da filme son derece yakışmış; “İyiler kazanır kötülükler kazınır dediler…”

Barda son tahlilde farklı bir Türk filmi olarak hafızalara kazınıyor. Yer yer yakaladığı güzel sahnelerin arkasının gelmemesi, diyaloglardaki anlamsızlıklar, genç oyuncuların fazla kasıntı oynamaları, mahkeme sahnelerinin gerçeklikten uzak olması seyircinin filme olan ilgisini azaltıyor.

Türk Sinema tarihinin en deli çetesi ile sizleri baş başa bırakarak yazımı noktalamak isterim.

[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]

Nejat İŞLER (Selim)

Olayları fitilleyen adam Selim. Şiddete anlam kazandırmaya çalışan karakter olarak da dikkat çekiyor. Filmin en aksayan yeri de burada yatıyor zaten. Nejat İşler gerçekten iyi bir oyuncu. Rolüne de iyi oturmuş. Güzel de küfür ediyor. Örneğin “am biti” gibi vurucu lafları var. Bence en yoğun şiddet sahnesi TGG’nin Selim tarafından vurulduğu sahne. Kısa ama etkili.

Hakan BOYAV (Patlak)

Patlak karakteri gerçek bir şiddet delisi. Özellikle şişe dibi gözlükleri takıp jiletini çıkarırken işini bir usta edası ile yaptığı sahneye bayıldım. Ancak Serdar Akar, Hakan Boyav’a yeterli ilgiyi göstermemiş. Ben bu oyuncudan gerçekten korkuyorum. Karanlıkta görsem arkama bakmadan kaçarım sanırım. Tip olarak tam sakin katil rollerinin adamı.

Serdar ORÇİN (45)

Beni Selim’den daha çok tıstıran tek karakter. Yarattığı şiddetten zevk aldığı her halinden belli. Özellikle en baştaki boru ile gençleri dövme sahnesi oldukça rahatsız edici.

Erdal BEŞİKÇİOĞLU (Nasır)

Filmin en harcanan oyuncusu diyebilirim. Hem oynadığı rolün azlığı hem de sürekli ağzının burnunun kırılması nedeni ile harcanan kelimesini özellikle seçtim. Selim’in kuzeni, tek derdi en uzun repliği olan “Ben şunun bir amına koyup geleyim.” Cümlesindeki fiil.

Volga SORGU (Çırak)

Grubun en temiz elemanı. Tecavüze uğrayan kıza bacım der, üstünü giydirir, kaçmaya çalışana yardım eder. Selim’den ve diğerlerinden korktuğu için bu olayın içine düşmüştür. Mahkeme sahnesinde annesine bakışı zaten her şeyi anlatmakta. [/box]

İnternet sitesi: http://www.bardafilm.com/index.html