Biraz Kıyıda Köşede Kalmış Bir Dedektif: Charlie Chan

Kurgu edebiyatında gizem ve suç hikayeleri geçmişten günümüze hala en çok ilgi gören türlerin başında gelmekte. Özellikle 19. yüzyılın ortalarından itibaren popülerliği tavan yapmış hem edebiyat alanında hem de beyazperdede çeşitli karakterlerle yüzlerce gizem çözülmüş. Cicero, Edgar Allan Poe, Sherlock Holmes, Agatha Christie, Dorothy L. Sayers, Ellery Queen, Dashiell Hammett,  Perry Mason, The Shadow, The Saint, Ed McBain, Nancy Drew, James Bond, Fantoma,  Müfettiş Clouseau, Komiser Columbo ve son yıllarda Adrian Monk dedektif, polisiye, suç, gizem, casusluk kelimeleri denince aklımıza gelen başlıca yazar ve karakterler. Tabi bu isimler sadece ilk anda aklımıza gelen, öyle ya da böyle bir şekilde sıkça karşımıza çıkan isimler. Tüm bunların haricinde Charlie Chan ise belki de ilk defa duyduğunuz bir isim. Yazar Earl Derr Biggers‘ın 1919 yılında Honolulu polis teşkilatında görevli yarı Çinli yarı Amerikalı bir dedektif olan Chang Apana‘dan esinlenerek yarattığı bir B-Dedektif filmi karakteri. Hollywood’da yaklaşık 50 filmde canlandırılmış, bu filmlerin 44’ü 1931-1949 yılları arasında çevrilmiş. Ancak bu filmlerin hiçbirisinde Charlie Chan’i Çinli bir oyuncu canlandırmamış. Warner Oland (1931-1938), Sidney Toler (1938-1947), Roland Winters (1947-1949) düzenli olarak Charlie Chan’i canlandırmış oyuncular.

Hollywood haricinde İspanyol ve Hong Kong sineması da kendilerine uyarlamış. Ayrıca 1956 yılı İngiliz yapımı 39 bölümlük bir dizisi ”The New Adventures of Charlie Chan”, 1970 Hanna-Barbera yapımı çizgi dizisi ”The Amazing Chan and the Chan Clan”, Alfred Andriola’nın çizgileri ile 1938-1942  yılları arasında yayımlanmış çizgi-bant hikayeleri, 1948-1955-1958-1965 ve 1970 yıllarında yayımlanmış çizgi romanları mevcut. Kısacası dedektifin atılmadığı macera, çözmediği gizem kalmamış diyebiliriz.

Charlie Chan Filmografi

• The House Without a Key (1925)
• The Chinese Parrot (1927)
• Behind That Curtain (1929)
• Chan Carries On (1931)
• The Black Camel (1931)
• Chan’s Chance (1932)
• Chan’s Greatest Case (1933)
• Chan’s Courage (1934)
• Chan in London (1934)
• Chan in Paris (1935)
• Chan in Egypt (1935)
• Chan in Shanghai (1935)
• Chan’s Secret (1936)
• Chan at the Circus (1936)
• Chan at the Race Track (1936)
• Chan at the Opera (1936)
• Chan at the Olympics (1937)
• Chan on Broadway (1937)
• Chan at Monte Carlo (1937)
• Chan in Honolulu (1938)
• Chan in Reno (1939)
• Chan at Treasure Island (1939)
• City in Darkness (1939)
• Chan in Panama (1940)
• Chan’s Murder Cruise (1940)
• Chan at the Wax Museum (1940)
• Murder Over New York (1940)
• Dead Men Tell (1941)
• Chan in Rio (1941)
• Castle in the Desert (1942)
• Chan in the Secret Service (1944)
• The Chinese Cat (1944)
• Black Magic (Meeting at Midnight, 1944)
• The Jade Mask (1945)
• The Scarlet Clue (1945)
• The Shanghai Cobra (1945)
• The Red Dragon (1945)
• Dark Alibi (1946)
• Shadows Over Chinatown (1946)
• Dangerous Money (1946)
• The Trap (1947)
• The Chinese Ring (1947)
• Docks of New Orleans (1948)
• The Shanghai Chest (1948)
• The Golden Eye (1948)
• The Feathered Serpent (1948)
• The Sky Dragon (1949)
• El Monstruo en la Sombra (1955)
• The Return of Chan (1973)
• Chan and the Curse of the Dragon Queen (1981)

Gördüğünüz üzere Charlie Chan, Sherlock Holmes’tan sonra belkide en çok eseri yaratılan karakter. Sinemada salt kendi maceraları yanında misafir olarak göründüğü bazı filmlerde mevcut. Türkiye’de ise Peter Ustinov’un Charlie Chan’i canlandırdığı ”Charlie Chan And The Curse Of The Dragon Queen” (1981) adlı filmi yayınlanmıştı.

Charlie Chan hakkında diğer bir ilginç nokta ise tam 12 çocuğa sahip olması. Gerçi bu rakam kitaplarda ve filmlerde sürekli farklı olarak veriliyor. Bazen 10, bazende 12 çocuklu olduğundan bahsediliyor. Her neyse sayı önemli değil, asıl konu bu kadar çocuk olduktan sonra maceralara dahil olmamalarının imkansız olması. Bazı maceralarda çocuklar babalarına yardımı esirgemiyorlar. Ekmek parası kazanan babalarına yardımcı oluyorlar.

Son olarak dedektif filmlerinden ve gizem dolu hikayelerden hoşlanıyorsanız Chan filmlerine bir göz atmanızı öneririm. Muhakkak hoşunuza gidecektir. Zaten bugünlerde ingiliz yapımı mini seri Sherlock çok revaçta. Bu gazla devam ederek Chan’e başlayabilirsiniz. Benim bildiğim kadarıyla Warner Oland’ın başrollerinde olduğu serinin DVD’leri üç ayrı set olarak amazon.com‘da satılmakta. Hepinize şimdiden iyi seyirler.