2017 çizgi roman için iyi bir yıl oldu. Çizgi/Grafik Romanlar yine çeşitlilik ve orijinallik bakımından en zengin sanat dalları arasında yer aldı. Pek çok yeni başlangıcın yanı sıra, geçtiğimiz senelerdeki “iz bırakan çizgi romanlar” listelerinde bahsini ettiğimiz eserlerin yeni sayıları ve ciltleri çıktı. Alan Moore ve Jacen Burrows’un dev Lovecraftiyen projesi Providence, iki sene boyunca aralıklarla yayımlanarak nihayet tamamlandı. Simon Hansellman, stoner komedisi Megg, Mogg and Owl’un üçüncü cildi “One More Year”ı yayımladı. Kieron Gillen ve Jamie McKelvie’nin The Wicked + The Divine serisini severek okumaya devam ettik. 2017, Avustralyalı çizgi romancılar için iyi bir yıl oldu ve işlerini fanzinlerden severek takip ettiğimiz birkaç çizerin grafik romanları Top Shelf ve Fantagraphics gibi önemli Amerikan yayımcılar tarafından yayımlandı. Türkiye’de, ağırlıklı olarak çeviri çizgi roman ve grafik romanlar yayımlanmaya devam etti. Bartu Bölükbaşı’nın Ahmet Ümit’in romanı Elveda Güzel Vatanım’dan uyarladığı aynı adlı grafik roman dikkate değer bir yerli eser olarak anılabilir. Türkiye’nin çizgili gündemine damgasını vuran tartışmalardan biri, köklü dergilerden Penguen’in kapanmasıyla birlikte, mizah dergilerinin geleceği oldu. Aylık çizgi roman dergisi Hortlak da, maalesef 13. sayısının ardından yayın hayatına son verdi. Galip Tekin’in anısına çıkan yeni aylık dergi Gececi ise güzel bir sürpriz oldu. Bunun dışında çeşitli çizerlerimizin yurtdışında çizgi romanları çıkmaya devam etti. Sene sonu sürprizi olarak, Mike Carey’nin yazıp Kenan Yarar’ın resimlediği Barbarella’yı anabiliriz.
Bu sene yine okuduğum çizgi romanlar arasından bende iz bırakmış olanları sizler için listeledim. Her zaman olduğu gibi, bu kişisel bir liste ve takip ettiğim Anglo-Amerikan, Türkiye ve Avustralya piyasalarında yayımlanmış işlerden oluşmaktadır.
Öteki Sinema için yazan: Can Yalçınkaya
1) My Favourite Thing is Monsters – Emil Ferris
55 yaşındaki yazar/çizer Emil Ferris’in ilk grafik romanı My Favourite Thing is Monsters, bu seneki hemen her “en iyi çizgi roman” listesinde yerini aldı. 1960’lar Chicago’sunda geçen hikâye, korku filmleri ve çizgi romanlarına hayran Karen Reyes adlı 10 yaşındaki bir kızın, Holokost mağduru komşusu Anika’nın cinayetini çözmeye çalışmasını anlatıyor. Genç kızın, çizgili bir defterde tuttuğu görsel bir günlüğü şeklinde tasarlanmış grafik roman hem olağanüstü çizim tarz(lar)ı, hem de eşcinsellik, travma, Holokost, pop kültür, sanat tarihi, hastalık ve ölüm gibi pek çok öğeyi sürükleyici bir öykü içinde harmanlamayı başaran, “yoğun” olarak niteleyebileceğimiz bir kitap. Bu tuğla formatlı kitabın ikinci cildi de yakınlarda çıkacak diye duyduk. Bekliyoruz.
2) Reported Missing – Eleri Mai Harris
Mühim çizgi gazetecilik sitesi The Nib’in yardımcı editörü, Tazmanyalı çizer Eleri Mai Harris, Reported Missing ile bu sitenin ilk tefrika işine imza atmış oldu. Yedi gün boyunca parça parça yayımlanan Reported Missing, Tazmanya’da vuku bulmuş bir cinayet vakasına ve mahkeme sürecine odaklanıyor. Cinayetin şüphelisi ve yargılanan sanığı Susan Neill-Fraser, Harris’in bir çocukluk arkadaşının annesi. Harris, arkadaşıyla yaptığı mülakatlarla, davadaki kimi açıklanamaz boşluklara işaret ediyor ve tarafsız bir şekilde bu davanın arkadaşı ve ailesinin hayatını nasıl etkilediğini anlatıyor. Harris’in sıcak ve canlı sulu boya tekniği, öykünün içeriğine tezat, fakat öyküye insani bir hava katıyor.
https://thenib.com/reported-missing-part-one-the-disappearance?id=eleri-harris&t=author
3) War in the Neighbourhood – Seth Tobocman
Burada biraz hile yapacağım, aslında bu kitabın ilk baskısı 2000 yılında, ikinci baskısı, Kanadalı politik çizgi roman yayımcısı Ad Astra Comix tarafından 2016 yılında yapılmış ama kitap benim elime 2017 yılında geçtiği için bu senenin listesine koymakta beis görmüyorum. New York’lu çizer Seth Tobocman, Peter Kuper’la beraber çıkardığı World War 3 Illustrated adlı politik antoloji serisi ile biliniyor. Solcu/anarşist politika Tobocman’ın tüm çizgi romanlara nüfuz etmiş durumda. Bu kitapta 80’ler ve 90’larda New York’un Tompkins Park etrafında gelişen, squatter’lar, evsizler, anarşistler ile polis, belediye, kanunlar arasında geçen çetin bir savaşa odaklanılıyor. Tobocman’ın otobiyografik anlatısı, bu savaşın her iki taraftan çeşitli aktörlerine ve New York’un soylulaşmasına eleştirel bir bakışla yaklaşıyor. Şehir hakkı hareketinin kült bir eseri.
4) Fante Bukowski 2 – Noah Van Sciver
Noah Van Sciver, alternatif çizgi roman alanında son yılların yükselen yıldızlarından. Gerek Blammo adlı periyodik çizgi romanındaki kısa çizgi romanları, gerek Saint Cole gibi grafik romanlarıyla, küçük insanların ve kaybedenlerin hayatlarına odaklanan kara mizahi öykülerini anlatmadaki ustalığını kanıtladı. Sciver’ın en başarılı eserlerinden biri ise bu sene ikinci cildi yayımlanan Fante Bukowski. Takma adını John Fante ve Charles Bukowski’den alan genç ve başarısız bir yazarın, özendiği yazarlar gibi bir hayat yaşamaya çalışması, yayımcılar, kadınlar ve babasıyla olan mücadelelerine dayanan bu hikâyelerin evrensel bir yanı var. Bir şişe ucuz şarap eşliğinde okuyunuz.
5) My Struggle With Crohn’s Disease – Safdar Ahmed
Avustralyalı çizer (ve yakın arkadaşım) Safdar Ahmed’in “Minicomic of the Month Club” kapsamında çıkardığı bu mini çizgi roman, Crohn’s hastalığı deneyimini anlatan, oldukça kişisel ve cesur bir kitap. Son yıllarda çizgi anlatılar, tıp ve hukuk gibi alanlarda, etkili bir iletişim aracı olarak benimsenmeye başladı. Graphic Medicine (grafik tıp) adı altında toplanan, hekimler, hemşireler, hasta ve hasta yakınları tarafından, sağlık ve tıp ile ilgili konularda çok sayıda çizgi roman üretiliyor ve her yıl Graphic Medicine üzerine akademik konferanslar düzenleniyor. Safdar’ın çizgi romanı kendi deneyimlerine duygusal olduğu kadar mizahi açılardan yaklaşırken, bir yandan da hastalık nosyonunun toplumsal tahayyülde nasıl kurulduğu konusuna da odaklanıyor. My Struggle With Crohn’s Disease, Almanya’da gerçekleşen SICK! Kranksein im Comic konferansı çerçevesinde de sergilendi.
6) X-Men Grand Design – Ed Piskor
Sene başından beri heyeanla beklediğim çizgi romanlardan biri, artık pek ilgilenmediğim süper kahraman türü dâhilindeydi. Ed Piskor’un çizimlerini ilk kez Harvey Pekar’la beraber çalıştığı The Beats adlı toplamada görmüştüm. Piskor, daha sonra Hip Hop tarihini, eski, ucuz çizgi romanlara has tekniklerle resimlediği Hip Hop Family Tree adlı albümleri ile büyük bir başarı kazandı. Klasik süper kahraman çizgi romanları kadar underground comix de okuyarak büyümüş olan Ed Piskor, X-Men Grand Design’da zor bir işe kalkışıyor. X-Men’in 40 yıllık tarihini 6 sayılık bir seride anlatmak. İlk sayısı, senenin son haftasında çıkan Grand Design, alternatif çizgi roman sevenler için bir süper kahraman öyküsü.
7) Home Time – Campbell Whyte
Avustralyalı yazar/çizer Campbell Whyte’ın debut grafik romanı, Top Shelf etiketiyle yayımlandı. Shaun Tan ve Bryan Lee O’Malley gibi dev isimlerin övgüyle bahsettikleri kitap, her yaştan okura hitap eden bir fantazi edebiyatı örneği. İlkokulu bitirip yaz tatilline girmeye hazırlanan bir grup arkadaş, bir kaza sonrasında kendilerini masalsı bir âlemde buluyorlar ve çeşitli tehlikelerle karşılaşırken evlerine geri dönmeye çalışıyorlar. Whyte’ın sevimli ve sıcak çizgileri ve sürükleyici öykücülüğü, bu kitabı çocuklar için olduğu kadar büyükler için de çekici kılıyor.
8) Hamsiyi Beklerken – Emrah Ablak
Ablak’ın Hortlak dergisinde tefrika ettiği bu grafik novella, çok tatmin edici bir sonu olmamasına, biraz apar topar bitmesine rağmen, Ablak’ın özgün çizim tarzı ve mizahi macera çizgi romanı yapmaktaki ustalığıyla hatırlarda yer edecek bir eser niteliği taşıyor. Polisiye bir dalgıcın hırsızlık, dostluk ve muamma dolu öyküsü. Çerez eşliğinde okuyun.
9) Making Sense of Complexity – Sarah Catherine Firth
Melbourne’lı çizer Sarah Catherine Firth’ü Avustralya’nın fanzin ortamlarından tanıyoruz. Kendisi ayrıca “graphic recorder” yani toplantı veya konferansların çizgili/grafik kayıtlarını tutan bir çizer olarak da çalışıyor. Medium üzerinden yayımladığı bu web çizgi romanı, adı üstünde, kompleks konuları nasıl anladığımız yahut tam olarak anlamadığımız üzerine bir deneme. Geçtiğimiz hafta içinde Medium sitesinde “Editörün seçtikleri” içinde giriş sayfasında yer alan bu çizgi roman, hâlihazırda binlerce okuyucuyla buluştu.
https://extranewsfeed.com/making-sense-of-complexity-ee78755d56b9
10) It Only Masquerades as Entertainment – Leela Corman ve Joe Gross
The Nib’de yayımlanan bu otobiyografik çizgi roman, bir Nick Cave konseri kritiği. Aynı zamanda, çocuk kaybetmenin acısı ve sanatçıların hayatlarına etkisi üzerine felsefi bir metin. Leela Corman’ın yumuşak ve akışkan suluboya sayfaları yüreğinizi delecek.
https://thenib.com/it-only-masquerades-as-entertainment?id=leela-corman&t=author
11) Perfect Hair – Tommi Parrish
Avustralyalı çizgi romancı Tommi Parrish, cinsellik, ilişkiler ve insan doğası üzerine soyut ve şiirsel çizgi romanlar yapıyor. Perfect Hair Parrish’in çeşitli kısa öykülerini ve vinyetlerini toplayan bir kitap. Fantagrahics’den 2018’de çıkacak grafik romanı the Lie and How We Told It’i merakla bekliyoruz.
12) Love is Love – Antoloji
Çizgi Roman ve eğlence dünyasının önemli isimlerini bir araya getiren bu antoloji, Orlando’da öldürülen LGBTQI+ topluluğu üyeleri anısına çıkmış, LGBTQI+ öyküleri anlatan, duygusal, dokunaklı, insancıl bir toplama. Sevdiğimiz yerli çizerlerden Yıldıray Çınar da antolojiye bir öyküyü resimleyerek katkıda bulunmuş.
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]
Okuyamadıklarım: Halen okumaya fırsat bulamadığım, fakat okumuş olsam bu listede yer vereceğimi düşündüğüm çizgi romanlar:
1) Out of the Woods – Brent Woods & Korkut Oztekin
2) Elsewhere – Jay Faerber & Sumeyye Kesgin
3) The Best We Could do – Thi Bui
4) Bottled – Chris Gooch [/box]