Ghost World (2001) ve Art School Confidential (2006)
Hazır Kara Karga Dergi için bir Daniel Clowes güzellemesi kaleme almış ve bu yazı için Daniel Clowes filmlerini bir kez daha izlemişken, ve de Daniel Clowes’ın grafik romanından uyarlama Wilson, 2016’da vizyon tarihini beklemekteyken; Clowes’ın çizgi romanlarından uyarlanan iki filmden biraz bahsedeyim istedim.
Öteki Sinema için yazan: Ezgi Aksoy
Daniel Clowes, alternatif çizgi roman dünyasının en ünlü isimlerinden. Çizgi roman severler arasında büyük saygı görüyor ve pek çok eseri kült statüsüyle anılıyor. Her yazara, çizere yaşarken nasip olmayacak bir durum…
Daniel Clowes, çocukluğundan beri çizgi roman ve karikatür sevdalısı biri olarak başladığı sanat okulunda öğretmenlerinin bu mesleği hor gördüklerini görünce çok şaşırmış. Lakin bu durum, Clowes’ı sevdasından vaz geçirmemiş. 1989’da çizmeye başladığı Eightball ve aslen Eightball’un içinden çıkan bir hikaye olan ve 1997’de yayınlanan Ghost World, Clowes’ın klasikleri olarak biliniyorlar.
Ghost World 2001’de Terry Zwigoff tarafından sinemaya uyarlandı. Art School Confidential ise, Eightball’un içinde yer alan bir hikayeydi ve 2006’da gene Terry Zwigoff tarafından beyaz perdeye aktarıldı. İki çizgi romanı da okumuş biri olarak rahatlıkla söyleyebilirim ki, Zwigoff’un hikayelere sadık kalma oranı takdire şayan.
Ghost World (2001)
Ghost World, 90’ların kayıp kuşağını ve o kuşağın boş-beleş uğraşlarını çok iyi yakalayan bir çizgi roman. Bu kadar sevilmesine ve kült bir eser olarak anılmasına şaşmamak gerek. Her bir sahifesi ayrıntılarla, detaylarla ve o günün gençliğinin davranışlarının satır aralarıyla örülmüş. Yeni yeni moda olan “50’s Diner”lardan telefon sapıklıklarına, özgün olma çabasıyla yanıp tutuşurken her şeyle dalga geçme azmine kadar; 90’ların gençlerine dair ne varsa, hepsi olduğu gibi bu çizgi romanın içinde.
Ghost World, 90’lı yılların ilk yarısında sıradan bir Amerikan kasabasında, orta-alt sınıf ailelere mensup iki genç kızın yaşantısına değiniyor. Daha doğrusu liseden mezun oldukları yaz yaşadıklarını anlatıyor. Enid ve Rebecca’nın yaz sıkıntısıyla atıldıkları maceraları görüyoruz – ya da macera demesek mi, zira pek boş “macera”lar bunlar – ve hikaye mevsim tekrar kışa dönrken bitiyor.
Terry Zwigoff’un uyarlaması öylesine başarılı ki, sanırsınız önce film çekilmiş ve çizgi roman, o mekanlar ve karakterler baz alınarak çizilmiş. Ama elbette ki tam tersi… Simsiyah saçlı bir Thora Birch’ü Enid olarak ve Scarlett Johansson’ı da Rebecca olarak izliyoruz. Film 2001 yapımı olduğundan, her iki oyuncu da muhtemelen 20’li yaşlarına henüz basmışlar ya da basmak üzereler.
Filmin senaryosunu Terry Zwigoff Daniel Clowes ile birlikte yazmış. O yüzden karakterler, çizgi romandaki karakterlerle birebir örtüşüyor. Çizgi romandan birebir alınan repliklerle de hareketlenen filmde, Steve Buscemi’nin Seymour olarak aşırı başarılı performansı da es geçilmemeli.
Çizgi romanlar, 40-50 sayfa resimli hikaye içine bir kuşağın adeta röntgenini sığdırırken, çizgi romanlardan uyarlanan filmler her zaman o röntgeni yansıtmakta başarılı olmayabilirler. Ancak Ghost World (2001), onlardan biri değil. Her şeyiyle çizgi romanın harekete bürünmüş kanlı canlı hali olarak, sinema tarihindeki yerini almış bir eser.
Üstelik muhtemelen çizgi romanı okumamış olanların da keyif alabileceği bir film. Ancak çizgi romanı okumuş olanlar, elbette çok daha fazla ayrıntı görecekler ve daha çok eğleneceklerdir. Çünkü film, sadece çizgi romanı okumuşların ayırt edebileceği bazı ayrıntılar da içeriyor.
https://www.youtube.com/watch?v=4WmCBRkWJ54
Art School Confidential (2006)
Art School Confidential, Daniel Clowes’ın Eightball içinde çizdiği bir hikaye. Kendisi de sanat okulu mezunu olan Clowes’ın Art School Confidential’ı adeta bir modern sanat eleştirisi. Hatta sadece modern sanatı eleştirmekle kalmıyor, modern sanatı çevreleyen her şeyi de – galericilik, sanat eleştirmenliği, sanatçılık ve sanat eğitimciliği gibi – eleştiriyor. Üstelik işin içinde bir de seri katil var… Daha ne olsun değil mi?
Terry Zwigoff’un yönettiği filmin senaryosu da tıpkı Ghost World gibi Daniel Clowes’a ait. Ancak bu sefer Terry Zwigoff Daniel’a dahil olmamış. Başrollerde hikaye gereği giderek gerilen perfonmansıyla Max Minghella (Jerome), John Malkovich ve Sophia Myles var.
Jerome da tıpkı Ghost World’ün kızları gibi, orta-alt sınıfa mensup bir aileden geliyor. Sanat okulunu kazanmış olmak, kısa hayatında başına gelen en büyük şey ve Jerome, gerçek bir sanatçı olma hayaliyle yanıp tutuşuyor. Jerome, yetenekli bir çizer; ama ne yazık ki tarz dediğimiz o kutsanmış özellikten yoksun. Birinci sınıfı tarzını arayarak ve bu arayış sırasında sinirleri bozularak geçiriyor. Bu sırada bir de akademide modellik yapan güzeller güzeli Audrey’e aşık oluyor. Tüm bunlar olmaktayken, kampüs yakınlarında sanat okulu öğrencilerini hedef alan bir de seri katil beliriyor…
Terry Zwigoff’un çizgi romana hayli uygun olarak oluşturduğu görsellik gerçekten de başarılı. Ancak söylemekte fayda var, bu hikaye varoluşu itibarıyla çok daha eleştirel bir hikaye. Ghost World, Art School Confidential’ın yanında çok daha yalın, naturel ve endişesiz bir eser. Art School Confidential ise, her tarafından eleştirellik akan son derece sivri zekalı bir hikaye. Ve aynı ölçüde sinemaya da yansıtılmış.
Bu arada Max Minghella’nın performansı gerçekten övgüyü hak ediyor. Hikayenin başında deyim yerindeyse daha gözü açılmamış bir sanat meraklısıyken, hikayenin sonuna doğru tarzını ve ilhamını ararken kafayı sıyırma noktasına gelen gergin bir karaktere dönüşmede, hayli inandırıcı.
Her iki film de, çizgi roman uyarlamaları arasında daha “art-house” işler arayanlar için biçilmiş kaftan. Çizgi roman uyarlamasından sadece tayt giymiş süper kahramanların defalarca ve defalarca dünyayı kurtarmasını ya da Batman gibi özünde ortalama bir hikayeden bu yüzyılın gotik klasiğini çıkarma çabalarını anlamıyorsanız – sanırım Batman fanları şuanda benden nefret ettiler bile –, bu filmler tam size göre. Üstelik Ghost World, Scarlett Johansson’un oynadığı ve kimseyi pataklamadığı tek çizgi roman uyarlaması olabilir. Kayda geçsin…