Rise of the Planet of the Apes (2011)

Bilim kurgu ve fantastik sinemanın mihenk taşlarından biri olan orijinal Maymunlar Cehennemi (1968) filminin ön-bölümü (prequel) olan Rise of the Planet of the Apes, uzun süredir izlediğim en keyifli bilim-kurgu/aksiyon filmlerinden biriydi. Ancak kesinlikle bir klasik değil, muhtemelen çabuk eskiyecek ve çabuk unutulacak bir film diye düşünmeden de edemedim. Bir Children of Men (2006) değil… Film hakkında hem olumlu, hem olumsuz söyleyecek çok şey var. Orjinal film gibi, bu film de çok eğlenceli, heyecanlandırıcı ve düşündürücü, ancak yine orjinal film gibi bir çok aptalca, filmin geri kalanına yakışmayacak unsura da sahip. (ama tabi ki her türlü Tim Burton’ın iğrenç sorumsuz yeniden çevriminden çok daha iyi)

Bir kere daha baştan filmin posteri zayıf. (Posterinin aksine filmin fragmanı ise müthiş! Tıpkı District 9 gibi aslında fragman, filmden daha iyi. İki filmde de aynı durum; fragmanlar filmlerden iyi, kendi başlarına harika birer kısa filmler adeta.)  Filmin ismi ve fragmanı olmasa, sırf bu posterle iş yapmasına imkan ihtimal yok. Bu poster gel beni sinemada izle diye bağırmıyor. Ne çok sade ve zeki, ne de ağız sulandırıcı bi şaşası var… Böylesine gişeye oynayan bir filmin, ismine çok güvenip, posterinin bu kadar sıradan olması sadece estetik olarak bir eksi puan değil, aynı zamanda gişe başarısına da bir nebze de olsa negatif olarak yansıyacak bir durum bence.

Filmin ikinci büyük eksisi ise ilk filmle olan bağlantısının ucuzluğu. ‘Maymunların insanlardan önce evrim geçirdiği bir dünya’ fantazisinin köklerini böylesine bir bilimsel deneye ve insani hırslara bağlamak ilk filmdeki fikrin ihtişamını baltalamış. İlk filmin altmetinlerinden en çarpıcısı ‘evrimin zarları öyle değil de böyle gelseydi sonuç pekala böyle de olabilirdi’ydi. Burda ise bambaşka bir durum var. Bir Frankenştayn canavarı veya Pinokyo hikayesi olmuş bu film. Onun için aslında bu filmi orjinal filmden bağımsız kendi başına değerlendirmek lazım bence. Öyle değerlendirince daha güzel… Zaten yönetmen Rupert Wyatt de bu filmin orjinal filmlerle direk bir bağlantı içinde olmadığını, tıpkı Batman Begins gibi Maymunlar Cehennemi mitolojisini yeniden yorumlayıp farklı bir açıdan olaya yaklaşan bir film olarak gördüğünü söylüyor.

Filmin açışılı, ve hatta ilk karesi çok güzel. Filmin ilk dakikalarına ve özellikle ilk karesine çok önem veren biri olarak bu filme daha baştan çok ısındım. Konu çok iyi. Doğal hayatlarında yakalanıp kafeslere koyularak denek haline getirilen maymunlar, bu maymunlar üzerinde yapılan bir deney, ve kişisel hırslarına ve duygularına yenik düşüp bu deneyi kontrol edemeyecek olan bilimadamları… Belki biraz klişe ama benim biletimi her zaman kazanacak bir konu…

Hemen ardından maymunların makyajla değil CGI’la yapılmış olması konusu geliyor. Açıkçası ne yalan söyleyeyim, ne kadar muhteşem olursa olsun CGI oldu mu işin büyüsü biraz kaçıyor. Bu filmdeki CGI kullanımı bugüne kadar gördüğüm en iyi CGI kullanımı belki de. Yer yer çok etkileyici, ama kaçınılmaz olarak bazı sahnelerde sinemanın büyüsünün kaybolmasına sebep oluyor. Aslında filmin tarzına ve çizgisine gitmiş diyebiliriz CGI için. Çok fena olmamış. Sonuçta Tim Burton’ın filmindeki makyajlar birer sanat eseriydi, ama film dev bir fiyaskoydu. Burada durum öyle değil. Ama yine de sadece Sezar’ın suratını CGI yapsalar, genel hareketleri gerçek maymun veya kostümlerle yapmaya çalışsalar daha iyi olmaz mıydı acaba? Bütün filmi baştan sona gerçek maymunlarla yapmanın ne kadar zor olduğunu aşikar tabi, ama bu filmi mesela bir Jean Jacques Annoud çekse nasıl bir şaheser olacağını düşünmeden de edemiyor insan…

CGI kullanımını da geçtik… bu sefer de filmin PG13 olması hemen batmaya başlıyor bilinçli izleyiciye. ‘Çok güzel fikirler, müthiş sinematografi ve yığınla yatırım var, ve bu yatırımların karşılığını almak için mümkün olduğunca şiddet temalarından kaçınıp High School Musical filminin seyircisini de mümkün olduğunca sinemaya çekmeye çalışacağız’ anlayışı malesef yer yer filmin tadını kaçırıyor. Hani şu film 80’lerde, Robocop veya Total Recall kafasında çekilmiş olsa nasıl bomba bir film olurdu düşünemiyorum! Malesef bu haliyle günümüzde artık aksiyon sinemasının yerini almış olan çizgi roman uyarlamalarının yanında tarihteki yerini alacak anca…

Bütün bu olumsuzluklara rağmen – biraz da günümüzde bilimkurgu filmlerinin zayıflığından dolayı – Rise of the Planet of the Apes’i çok sevdim. Hani bu filmi çocukken izlesem iyice hayranı olurdum. Tamam belki bir Total Recall veya Robocop değil, ancak bir Independence Day gibi de eğlenceli ve etkileyici, çocukken hayran olunası, büyüyünce unutulası…

Filmin başrolünde James Franco çok iyi! Zaten son dönem en sevdiğim aktörlerden biri Franco. Bu film için önce Toby Maguire düşünülmüş (ki öyle olsa bu filme hayatta sinema gitmezdim), sonra Jeff Goldblum düşünülmüş (çok iyi olurdu!), ama sonunda James Franco ile anlaşılmış. Hasta baba rolünde John Lithgow var. Onun birçok ünlü rolü var ama bizim için her zaman Stallone’nin Dağcı filmindeki psikopat kötü adam olacak olan Lithgow, burada seyirciyi oldukça hüzünlendirecek bir rolde karşımıza çıkıyor. Diğer rollerdeki oyuncular da çok iyi ama bazı karakterlerin (mesela genç sadist şempanze bakıcısı ve salak komşu) düpedüz 2 boyutlu olması işi uculaştırılmış. Hele o salak komşu Dennis The Menace çizgisinde falan olmuş… PG13 etkisi herhalde diyorum… Böylesine etkileyici bir filmde bu denli 2 boyutlu karakterler neden yazarsın?!.. Beni aşıyor.

Filmin esas baş karakteri şempanze Sezar ise müthiş bir kişilik olmuş. İnsanın arkadaş olası geliyor. Sezar’ın dev ağaçlara tırmandığı sahneler ve sahibine duyduğu bağlılık çok iyi verilmiş. Kafesten ilk çıkıp da diğer maymunların yanına bahçeye ilk çıktığı an ise filmin nefes kesici birkaç sahnesindenen nefes kesici sahnesi…

Sezar’ın bir orangutan ile el işaretleriyle konuştuğu sahne ise malesef gülünç sahenelrden biriydi. İzleyicinin filme güvenini sarsacak bu gibi gülünç sahneler filme zarar veriyor. Çünkü zaten seyircinin bir bölümü nedenini anlamadığım bir şekilde maymunları görünce gülmeye meğilliler. Bu gibi bir konuda bilimsellikten uzaklaşıp, uyduruk detaylarla seyirciyi kaybetme riskini göze almamalısınız.

Filmin finalinde köprüdeki insanlar ve maymunlar arasındaki çatışma çok iyi. Ama dediğim gibi 80’lerde olsa çok daha sert sahneler yapılabilirdi. Film bitince de sinemadan bu duygularla ayrıldım. Aklımda bir çok sahne, birçok heycan ve güzel bir tad kaldı. Ama çok daha iyi ve etkileyici de olabilirdi diye düşünmeden edemedim. Sonuçta bu film bir ırkın isyan edip başka bir ırkı öldürdüğü bir dehşeti, bir isyanı, bir devrimi anlatıyor. Allaşkına, hangi devrim PG13 olabilir söyleyin bana?