Bu yazı geçtiğimiz günler de aramızdan ayrılan ve Star Wars’u sevmeme asıl sebep olan Empire Strikes Back’in yönetmeni Irvin Kerschner‘e ithaf edilmiştir.
Star Wars evreni, ilgilisi, seveni, fanatiği hatta ve hatta yobazı ve de nefret edeni çok olan bir mevzu; özellikle de 70–79 arasında doğmuş jenerasyon için kendisinden sonra doğanlara göre çok daha farklı anlamlar taşıyan bir sinema gerçeğidir. Doğrusu en büyük çekincem, Star Wars üzerine yazacağım herhangi bir yazıda, nerede hata yaptığımı arayacak pek çok arkadaşın olacağı. İşin aslı Star Wars, George Lucas’ı bile çoktan aşmış bir gerçek.
Benim bu yazıda yapmak istediğim Homeros’tan ve yakın geçmişimizde Tolkien’den beri varolan Fantezi hikaye anlatımından etkilenen Lucas’ın Yıldız savaşları filmlerinde yarattığı bir takım olay ve karakterleri analiz ederek başta Tolkien olmak üzere etkilendikleri ile bazı benzerlikleri ortaya koymak. Internet’te bulduğum bazı yazılardan ve kendi Star Wars arşivimden yararlanarak derlediğim bilgileri paylaşmak istiyorum. Bu konuda Türkçe yazılı bir kaynak olmaması ise beni motive eden diğer bir gerçek.
Jean-Luc Godard’ın mühim bir sözü vardır: ‘It’s not where you take things from it’s where you take them to.’ (nereden aldığınız değil, nerelere götürdüğünüz önemlidir). Bu açıdan baktığımızda Lucas, etkilendiği gerçeği çok ilerilere taşımış ve başarılı olmuştur. Aşağıdaki tabloları incelemeden önce bu yazıdaki karşılaştırmaların öncelikle çekilen ilk üç film (yani New Hope- Empire Strikes Back-Return of the Jedi) üzerine olduğunun altını çizmeliyim. 2. tablo ise yeni çekilen üç filmde gördüğüm bazı benzerlikleri içeriyor.
Ben George Lucas’ın Yıldız Savaşları’nı oluştururken iki ana hikâyeden etkilendiğini düşünüyorum; Oz büyücüsü ve Yüzüklerin Efendisi. Yüzüklerin Efendisi’nden etkilenmesi çok normal çünkü Lucas’ın etkilendiği, Modern Fantazi hikâye yazma geleneği. Bu gelenek de İncil, Homeros ve Kuzey Avrupa mitlerinden etkilenmiştir. Bu nedenle kuracağımız her türlü ilişkinin ulaşacağı nokta bu olacaktır. Bunların yanı sıra Lucas’ın Doğu mitlerinden de etkilendiğini ve özellikle Kurusawa’ya göndermeler yaptığını da söyleyebiliriz.
Yukarıda da belirttiğim gibi bu analizleri yaparkenki bakış açım birçok okurdan daha farklı. Zira ilk izlediğim Star Wars filmi, 4. Star Wars. O gün bende oluşan ve Lucas’ın zorlaya zorlaya yok ettiği ve bugünlere gelen Darth Vader tiplemesi ile benim filmde etkilendiğim Darth Vader karakteri çok farklı. Keza Obi Wan ve Yoda da… Bu noktada yeni üçleme ile doğru gelişen tek karakter bana göre Palpatine.
Kullandığım kaynakları yazının altında bulabilirsiniz. Yazıları okuduktan sonra “bu teorinin daha farklısı ama İngilizcesi zaten var” diyen arkadaşları ciddiye almayacağımı peşinen belirteyim.
İlk üçlemeye ait (Episode 4-5-6) Star Wars Filmleri baz alındığında ortaya çıkan paralellikler:
| Yıldız Savaşları | Yüzüklerin Efendisi |
| İki hikayede de birlikte yola çıkıyorlar ve bir noktadan sonra ayrı ayrı yola devam etmek zorunda kalıyorlar (Örn. Luke ve Han Solo’nun Leia’yı kurtardıktan sonra yollarının ayrılması gibi). Star Wars sadece Luke değil Han Solo’nun hikayesini de içinde barındırıyor. | Frodo ve Aragorn’un yolları madenlerdeki savaştan sonra ayrılıyor. Burada birebir karşılaştırma yapmamız çok zor ancak iki hikâyede de iki ana kahraman bu şekilde şekilleniyor. Esas oğlan Frodo ancak Legolas ve Aragorn’da önemli karakterler. |
| Obi Wan Kenobi İlk olarak New Hope’u izlediyseniz Luke Obi Wan arasındaki ilişki çok daha farklı gelecektir size. | Gandalf. Luke’a jedi eğitimi veren Yoda olmasına rağmen onu yönlendiren ve motive eden Obi Wan’dır. Luke ve Obi Wan arasındaki saygı ilişkisi Gandalf Frodo ile benzeşir. |
| The Force Gücü nasıl kullanırsanız o yöne göre şekillenir. Eğer gücün esiri olursanız Sithler gibi onu kötülük ve bencillik için kullanırsınız. | The One Ring Onu kötü amaçla ve hükmetmek için kullanırsanız sizi bile yok olmaya götürür. |
| Darth Vader Palpatine’in en güçlü savaşçısıdır. Daha önce bir Jedi ve insandır. Tutkusu ve hırsı onu gücün karanlık tarafına yöneltmiştir. | Witch King of Angmar Sauron’un en önemli savaşçısıdır ve yüzük taşıyıcısıdır. Daha önce bir Kraldır ama yüzüğün gücüyle bozulmuştur. |
| Endor Burada Lucas, Tolkien’e direkt gönderme yapıyor. Ancak Endor sadece Orta Dünyada yer almıyor. Ayrıca Eski Ahit’te de yer alıyor. | Endor |
| Luke Skywalker | Frodo İkisi de bir şekilde yola çıkan tecrübesiz ve saf delikanlıdır. İkisi de bu yolculukta deneyim kazanıp olgunlaşır. İkisine de tamamlayan kahramanlar vardır. İkisi de kötülüğe son vermek için savaşmaktadır. |
| Han Solo | Aragorn İkisi de hikâye boyunca kötü tarafa yönelecekmiş gibi gözükseler de hikâyelerdeki gözüpek savaşçıyı simgeler. İkisi de hikayedeki önemli kadınlara aşıktır. Esasoğlan değillerdir ama gönüllerin şampiyonlarıdır… |
| Darth Vader’ın Luke Skywalker’a işbirliği teklif etmesi. Baba oğul İmapartoru da safdışı ederek galaksiye yönetme isteği | Saruman’ın Gandalfa işbirliği önerisi. Souron’u safdışı bırakarak yönetme isteği |
| Luke: Varlığım misyonumuz tehlikeye atabilir diyerek Darth Vader’ın kendisini hissedebileceği konusunda yoldaşlarını uyarıyor. | Glorfindel: Frodo’nun burada olması hepimizi tehlikeye atıyor diyerek Souron’un yüzüğü hissedebildiği konusunda uyarması |
| Wookieler ve Ewokların ağaç üstünde inşaa ettikleri köyleri | Elflerin ağaçlar üzerinde inşa ettikleri kent |
| Darth Vader’ın Luke Skywalker’ın elini kestiğinde elin ışın kılıcı ile birlikte boşluğa düşmesi. | Gollum’un Frodo’nun parmağını kopartması ve yüzüğün boşluğa düşmesi |
| Prenses Leia Leia hem iyi bir savaşçı hem de tehlikeye atılmaktan çekinmiyor. | Arwen Frodo’yu kurtarıyor, savaşçı, gözüpek bir savaşçı. Bu noktada Yüzüklerin Efendisi filmlerinin Lucas’tan etkilendiğini söyleyebiliriz çünkü kitapta Arwen savaşmıyor. |
| Sith | Nazgul |
| İyiler Kötülere karşı | İyiler Kötülere karşı (Bunu adet yerini bulsun diye ekledim…) |
| Jediler “Jenerasyonlar boyunca, Jedi şovalyeleri Eski cumhuriyette barış ve adaletin muhafızları olmuşlardır.” Obi Wan Kenobi | Elfler Elfler Tolkien’in mitine göre antik varlıklar ve antik bir geleneğini sürdürüyorlar. İyiliğin koruyucuları. Özel güçleri var. |
| Sithlerin ortadan kaldırılışı ve Jedilerin hâkimiyeti. | Souron binlerce yıl önce yeniliyor. |
| Padawan Jedi master olmadan önce padawan sayılıyor. | Paladin Bir savaşçı Şovalye olmadan önce Paladin |
| Yavin savaşı Han Solo son dakika’da gelerek Luke’un ölüm yıldızını yoketmesini sağlar. | Miğfer dibi savaşı Bu iki savaşında ortak noktası iyilerin az sayıda olması. Gandalf son anda gelir ve zafer elde edilir. |
| New Hope filminde Yaratıkların olduğu kantinde çıkan kavgada Luke’u kurtaran Obi Wan üzerine ilgi çektiğini söyleyerek hemen uzaklaşmaya çalışıyor. | Filmde barda oluşan bir karmaşada Frodo yanlışlıkla yüzüğü takıyor ve Aragorn ilgi çektiğini söyleyerek uyarıyor. |
Star Wars filmlerinin 2. üçlemesi gözönüne alındığında çıkan sonuç:
| Yıldız Savaşları | Yüzüklerin Efendisi |
| Count Douku | Saruman Aslında filmlere baktığımızda ikisini de Christopher Lee’nin oynuyor olması bile yeterli bir referans. Douku eski bir jedi ve sith oluyor Saruman aynı şekilde iyi büyücülükten Sauron tarafına geçiyor. |
| Yoda İkinci üçlemede Yoda’yı daha yakından tanıdığımız için bilgeliği ve Jediler üzerindeki etkisini daha net görebiliyoruz. | Gandalf Lafını esirgemeyen bir yol gösterici… |
| General Greivious Daha sonradan cyborg oluyor | Grima Daha önce bir insan ve yüzükle yaratığa dönüşüyor. Saruman için işbirlikçi arıyor. |
| Sayı olarak fazla ama düşünme yeteneği kısıtlı Droid ordusu | Düşük zekâlı ama sayıca fazla Uruk Hai’ler |
Kaynakça
- http://starwars.wikia.com/wiki/Main_Page
- http://en.wikipedia.org/wiki/Endor
- Wikipedia
- Star Wars Fact File
- “Yüzüklerin Efendisi” filmleri
- “Star Wars” filmleri
güzel yazı dikkatlice okudum.bu yazıyı okuyarak iki seri arasında benzerlikler buldum tabikide fakat bana biraz zorlama gibi geldi bazı yerleri.(ha tabi şunu da belirteyim iki serininde iyi bir hayranı sayılmam) ama iki filmde konusu itibariyle sıkı filmler.
Merhaba
Zorlama noktasına katılıyorum, detayları atlamamak için bulduğum bazı kaynaklarda yer alan “mı acaba” diye soran veya ucundan da olsa dokunan herşeyi eklemeye çalıştım haliyle zorladım. Mesela Arwen zorlamadır ama öte yandan Endor ciddi şekilde düşündürüyor. Konuyu daha temelinden ele alırsak olay Hollywood’un hikaye bulma konusundaki kabızlığına kadar gidebilir :)
Bir yazi bu kadar zorlanmazdi. Benzerlik bulacagiz diye kendinizi cok zorlamissiniz. Hatta bu isi Guc ile guc yuzugunu benzetecek kadar da ileri gitmissiniz. Han Solo tek basina takilan bir ticaret adami, biraz da uckagitci. Aragorn krallarin soylarindan gelen bir savasci. Her ne olursa olsun hem kolcularin icinde de lider. Obi Wan ile Luke arasindaki bag bir usta cirak bagidir. Jedilarda bu olene kadar bozulmaz, hatta bir tanesi karanlik tarafa gecse dahi aralarindaki bag kalir, birbirlerinin varliklarini hissederler. Ama bu bag Frodo ve Gandalf arasindaki gibi bir sevgi bagi degildir. Jedilar egitimleri sonucunda o guclere sahip olurlar, Yoda dahil. Ama Gandalf gonderilmistir, tanrilar tarafindan. Bir istaridir. Sahip oldugu gucler ona verilmistir. Lucas sonradan cekilen seride en fazla etkilendigi olay 1307’de tapinak sovalyelerinin katledilmesidir. Filmde jediler ayni sekilde katledilir.
Gokhan sanırım açıklama yazımı okumayıp sadece pek çok kaynaktan derlediğim ve sonuca ulaştığım tabloya sadece bakmışsın… Yine de eğer ingilizcen var ise yabancı kaynaklardan alınmış aşağıdaki cümlelere ve linke yer vereceğim, en azından bir zorlama olmadığının yeterli kanıtıdır bunlar. Bir teoriyi Türkçeleştirmiştim ve bugün yazıya hobbit filmleirni de eklerdim:
Bu yazıdan sonra hazırlanmış bir ileti:
http://io9.gizmodo.com/5966492/10-most-unlikely-things-that-were-shaped-by-jrr-tolkien
Lucas has often cited The Lord of the Rings as a major influence on Star Wars. The superficial stuff is the most obvious, but the subtle lesson Lucas learned from Tolkien is how to handle the delicate stuff of myth……
Luke is attacked by Tusken raiders just before he meets Ben; they leave him handcuffed to a giant spinning wheel. Kenobi approaches with a “good morning!”. The Salon magazine article goes on to mention that this is lifted word-for-word from The Hobbit, though the characters are swapped from what we would expect (I don’t think it’s uncontroversial to say that Luke has more in common with Bilbo than with Gandalf)…
onun dışında zorladığım ve kabul ettiğim yerleri de üstteki mesaja eklemişim zaten ;)