Türk Sinemacılarına Gişe Önerileri

Öteki Sinema olarak sadece kötü film izlemeyi sevenlere değil, iyi filmleri gişede batan sinemacılara da ulaşmayı boynumuzun borcu bildik. Bu misyonu yüklenmiş olarak gecenin bir yarısında başladığımız bu teşhis ve reçeteden memlekette film yapan tüm yerli, yönetmen, senarist, yapımcı tayfasının yararlanmasını şiddetle tavsiye ederiz. Eğer filminiz bir sanat sineması örneğiyse ve 10.000 kişinin izlediği bir filmi yapmaktan mazoşistçe bir zevk alıyorsanız bilemeyiz tabi…

Teşhis

Bir şeyler hızla değişiyor. Ev Sineması dediğimiz olgu ile artık yüksek seyir zevki yaşamak için ille de sinemaya gitmek zorunda değiliz. Hayat yarışında ev, çocuk derken yorulan orta yaşlılar grubu seyirci bunun çoktan farkında olarak salonlardan elini eteğini çekti. Filmleri DVD’si, VCD’si çıkınca Plazmada, LCD’de izliyorlar ve bundan da büyük keyif alıyorlar…

80’lerde seyirci video yüzünden sinemaya gitmez olup, salonların neredeyse hepsi kömür depolarına ya da bambaşka şeylere dönüşünce yokolmanın eşiğine gelen sinema salonu işletmeciliği bir şekilde yeniden ayağa kalktı. Bunun en büyük sebebi,  sanat filmi çektiğini zannedenlerin bunalım gösterilerinden bıkmış halka ilaç gibi gelen “Eşkiya” gibi filmlerin gişede büyük iş yapmasının yanında AVM’lerin içine yapılan başarılı sızma operasyonudur. Eskiden özerk yapılar halinde şehrin orta yerinde mevcut bulunan salonlar artık AVM’lerin en üst katında, hamburgerci esnafının dizinin dibinde… Hepsi de çoğalan üretime  ve artan seçme lüksüne hizmet edebilmek adına eski kocaman salonlarını kırpıp bir sürü salonlu işletmelere dönüştüler. Ama bunun sonucu olarak da seyirci profili büyük bir değişime uğradı. Sinemaya gitmek, film izlemek, anlamı daralarak 13-20 yaş arası Lise, Üniversite gençliğinden mevcut bir kitle tarafından takip edilen bir etkinlik daha da ötesi bir eğlence biçimine büründü.  Yeni işletmecilik mantığı ile sinema salonlarının kalitesi de olumlu anlamda değişti denebilir. Eski tahta koltukların yerini rahat olanları aldı, izbe salonlar yerini nezih ve ihtişamlılara bıraktılar ve perdeye gelen görüntüde, seste epey iyileştirmeler yapıldı. Tabi bunların maliyeti biletlere yansıyınca sinema o eski “ucuz eğlence” olmaktan çıktı.

Türk filmi izlemek isteyen seyirci arttıkça üretimde arttı. TV’de yıldızlaşan oyuncular garip ve dünyanın başka yerlerinde pek rastlanmayan bir şekilde sinemaya geçtiler ve bu medyada da parlamaya devam ettiler. Bu starların ve onların yine TV’de ürettikleri karakterlerin üzerine yapılan özensiz işlerle öyle, böyle derken geldik 2010 yılına ve işte  sektörden “yandım anam!” inlemeleri gelmeye başladı.

“İyi de söylemiştik…” gibi durmasın ama tam 2 yıl önce yayınladığımız “Popüler Türk Sineması Nereye Gidiyor” yazımızda kehanetimizi yapmıştık biz;

Yapılan işlerin orijinal ve Yeşilçam geleneğine uygun yapımlar olduğunu söylemek ise pek mümkün değil ne yazık ki… Paşhan Yılmazel’in başrolünde oynadığı “Çılgın Dersane” serisi 80’lerde çoğu video piyasası için çekilmiş Amerikan gençlik komedilerinin, özellikle “Köftehorlar-Meat Balls” serisinin çok iyi analiz edilmemiş bir kopyası olurken, Şafak Sezer’de hangi akla hizmet olduğu tartışılır bir şekilde, “korku” denen janrı bir türlü oluşturamamış bir ülkede “Exorcist” parodisi yapmaya soyunuyor ve bol argolu bir “Kutsal Damacana” çekiyor. Yine son örneklerden birinde Melih Ekener yerli bir Austin Powers olma gayretine giriyor ve henüz vizyona girmemiş bir korku komedi olan “Destere”de de Peker Açıkalın doğaçlamadan güç alan sinema için tehlikeli olabilecek bir oyunculukla bilet satmaya hazırlanıyor.

Peki, bu üretim artışının sebebi nedir? Geçerli bahane, AVM gençliğinin ilgisini çekecek bir şeyler sunma telaşı olabilir. Fazla bütçe gerektirmeyen “tits’n ass” tarzı komediler giderek çoğalırken, bu tür filmlere cüzi bütçeler yatıran yapımcıların önünde, Tanınmamış oyuncular ve maliyeti iyice kısmak için bir otel sponsorluğu ile çekilen gişe rekortmeni “Recep İvedik” duruyor. Görünen o ki 70’lerde gerçek sinemacıların artan sansür ile uzaklaştığı sırada geniş bir alan bulan Çetin İnanç, Yılmaz Atadeniz, Savaş eşici gibi bizim yerli “Grindhouse”cıların büyük kar beklentileriyle çektikleri uyduruk filmlerle seyirciyi salondan kaçırmalarından ve sırf bu dönem yüzünden Türk Sinemasının tüm zamanlarının aşağılanmasından hiçbir ders alınmamış gibi görülüyor. Bu cahil cesareti bazen o kadar arsızlaşıyor ki; “18’ler Takımı” “Neşeli Gençlik” gibi video piyasasında dahi itibar görmeyecek çöpler, büyük filmlermiş gibi pazarlanıyor ve seyirci kredisi pervasızca harcanıyor.

Türk Sinemacılığı ısrarla yanlış formülleri uygulamaya devam etmekte ve sağlıklı bir gelir gider yapısı kuramamaktadır. Şimdilik TV yıldızları ve teknik adamlarıyla yoluna devam eden bu oluşumun uzun vadede seyircide yeni bir küsme duygusu yaratacağı aşikârdır ve ne yazık ki bir süre daha bu konuda ciddi bir çalışma yapılacağını sanmıyorum. Fakat 80’lerde olduğu gibi “Ucuzcu”lar tarafından yapılan bu hataların “Türk Sineması”nın tamamı için tehlike arz ettiğini görmekte ve ziyadesiyle üzülmekteyiz. Ufukta görünen, can simidi sayılabilecek bir “Arabesk filmleri” ya da “Seks furyası”nın da olmadığını, şu anki seyirci sabrının zorlanması halinde de salonların hepten “altyazılı” filmlere kalacağını öngörerek aranızdan ayrılıyorum sevgili Öteki Sinema okuyucuları…

Şimdi, “niye böyle oldu?” kısmını daha fazla açıklamamanın da alemi yok… Taşıma suyla değirmen dönmez misali bu semptom giderici ilaçlara bünye alıştı ve ağrılar yeniden ortaya çıkmaya başladı. O yüzden ticari sinema yapmak ve para kazandıktan sonra da Togan Gökbakar’ın aksine, gerçek yönetmenlik gücünü ortaya koyup adam gibi filmler üretmek isteyen sinemacı takımı için acı bir reçete hazırladık. Yönetmen, senarist ve yapımcıların özellikle dikkatine!

Tedavi

1– Filmlerinizi yaparken kendinizi, eşinizi, dostunuzu, ya da hayran olduğunuz sinemacı bir abinizi değil sinemaya giden insanı dikkate alın. Şu anda bu kitle yaşı 13-20 aralığında gezinen flörtöz çiftler ya da samimi arkadaş gruplarından oluşan bir güruhtur.

2– Yeni sinema seyircisinin genelde hamburgerini yedikten sonra yapacak iş bulamayan sıkıntılı ergenlerden oluştuğunu gözönüne alarak tüm sinema anlatma kabiliyetinizi eblekleştirip bu insanları eğlendirecek tempolu bir şeylerin peşine düşün. Bu seyircinin hafızası da yoktur 10 yıl ve daha eski olan herşeyden çalabilirsiniz, pardon esinlenebilirsiniz!

3– İyi filmlerin hep iyi müzikleri vardır. Filminizde hit olmuş ya da olacak bir iki şarkı, türkü olsun mutlaka… Gençler bu numaraya da bayılır.

4– TV karakterlerinin üzerine yapılan ve tutan bir kaç film olsa da bu numaranın suyu çabuk çıktı. Aslında kimse zaten TV’de izlediği bir şey için para ödemek istemez. Uzak durun!

5– Türk sinemasının sorunu tek şarkıya güvenerek kaset çıkaran şarkıcılar misali sadece bir kişinin üzerine kurulmuş filmlerdir. (Bknz: Şafak Sezer filmleri) Eğer elinizde bir Kemal Sunal, Cem Yılmaz ya da Şahan Gökbakar yoksa yan karakterlerin işini bilen oyuncular tarafından oynanmasını sağlayıp onlara da düzgün roller yazın. Eski ve unutulmaz tüm filmlerin hepsinde çok sağlam yan karakterler vardır. Yapmazsanız intikamları da feci olur; “Benn Yaşar Ustaa!…“

6– Yeşilçam geleneğine ve bundan beslenen arkadaşlık, dostluk, kendini feda etme, köpekçe aşık olmak gibi modası geçmiş gibi duran ama şehir insanlarının için için özlediği kavramlara saygı duyun form verip yeniden sunun. Bunların hepsini düzgün bir senaryoya sokabilirseniz yılın gişe bombası sizin olur.

7– Korku komedi çekmeyin. Olmayan türün komedisi de yapılamaz! Türk insanının fantastik ortamlarda kalınca verdiği tepkiler karikatürken güzeldir ama sinema işi olamayacak kadar sıktı artık!

8– Cast herşeydir. Ucuz, isimsiz yeni oyuncular yerine yan roller için eski Yeşilçam’lıları hatırlayın. Sevda Aktolga diye bir bayan oyuncumuz vardı mesela… Bir zamanların  en özel aktrislerinden… Bu insanların hala sinemaya verecek çok şeyi var. Biraz Tarantino’luk yapın ve unutulmuş yıldızların tekrar parlamasına izin verin. Üstelik onlar doğal olarak set amiridirler… Yeni yetmelere sette öğretecekleri çok şey var. Arzu Film ruhunu arayın, mümkünse bulup yeniden oluşturun.

9– Kendi kafanıza göre aksiyon sahnesi çekmeyin, bu işler için çalışan, işinin ehli profesyonel ekipler var yurtdışında… Ejder Kapanı’nın yaptığı gibi onlarla anlaşabilirsiniz. Pahalı olur ama filminiz mahalle arasında dekmancılık oynayan çocuklar inandırıcılığından kurtulmuş olur.

10– İnternetin gücünü küçümsemeyin! TV’den yapacağınız reklam yanında mutlaka sinema siteleri ve bloglarını önemseyerek hareket edin. Klasik medya tarafından gölgelenen bu yapıların gişeye ciddi etki edebilme güçleri vardır.

11-Türk sinemasını 70’lerde mevcut Seks furyası filmleri değil, 80’lerin sıkıntılı işleri bitirdi. Yeni seyircinin tempo algılamasını hiçe sayarsanız filminizi sizden ve annnenizden başka kimse seyretmez. O da siz üzülmeyin diye “çok sevdim evladım…” der.

12-Milliyetçilik sinemada hep iş yapar ama bizim seyircimiz Türk mühendislerini değil (Devrim Arabaları) gazlı Türk kahramanlarını sever (Kurtlar Vadisi)

13-Seks satar derler ama seyircinin kız olanının karanlık salonda seks sahnesi görmeye hiç tahammülü yoktur. Her takıldıkları adama potansiyel koca adayı olarak yaklaşan bu “namıslı” kızlar yüzünden Issız Adam filmi “sapık film” olarak nitelenmektedir. Gerek yok!

14-Hülya Avşar gibi kadın starların tüm havalarına karşın artık gişesi yok… TV’de o kadar eskidiler ki  sinema için çekici değiller. Ancak yan karakter oynayabilecek bu insanların üzerine hele de bir aşk öyküsü asla çekmeyin.

15-Zibidi star dediğimiz (ben diyorum en azından) orada, burada bir şekilde ünlenmiş insanların üzerine oynamayın. Kaybedilecek bir kumardır bu… Gelecekten bir mucize gelmez! (Bknz: Hayrettin Karaoğuz)

16– Hasan Karacadağ gibi film çekmeyin ama onun gibi reklamını yapın! Ben film yapacak olsam çekerken sete bile sokmam ama yaptıktan sonra da tüm promosyonu bu adama emanet ederim. O kısımda çok başarılı…

17– Türk insanı yol filmlerini sever… Yolda geçen komik ve romantik filmler iş yapar ama samimi bir tarzınız olsun. Eğer başarabilirseniz Zampara Seyfettin gibi basit bir TV filmi de çekmiş olsanız 15 yıl sonra hatırlanırsınız.

18-Töre falan gibi şeylere sakın bulaşmayın, televizyoncular o temanın suyunu çıkardı. 7 Kocalı Hürmüz gibi bitmiş öykülere de bulaşmayın. Ayten Gökçer olayı kaşeleyip kapatmıştır.

19-İyi senaryo olmadan iyi film olmaz. Türk sinemasının yüzakı işleri olup hem de seyirciden ilgi gören tüm filmlerde de bu böyledir. Ertem Eğilmez, Yavuz Turgul ortaklığını iyice inceleyin, orada güzel sonuçlar var. Yavuz Turgul demişken, Sinan Çetin’in tek seyredilir işinin de yine bu üstadın senaryosu olduğunu unutmayın: : Çiçek Abbas

20-Filminizin seyreden için bir önermesi, bir vaadi, bir öğretisi olsun. İnsanlar eğlenirken bile hayata dair birşeyler öğrenmek ister. Bilgece dursun ama basitçe anlaşılır olsun. Ertem Eğilmez filmlerinin sırlarından biri de budur. Unutmayın.

Tavsiye

Ya da bunların hepsini bir kenara bırakın çünkü ne desek boş! En iyisi bir fincan kapıp Ertem Eğilmez’in ruhunu çağırın da ondan bir şeyler öğrenmeye bakın…

Ayrıca bu öğütlerin hepsi ruhunu şeytana satıp üne ve paraya kavuşmak isteyen yeni sinemacılar içindir. Hala film gibi film çekmek isteyenlerin ise bir an önce dışarıdaki gibi sinema dışı dolaşım kanalları tesis etmeleri gerekmekte…  Yeni ve tek tip seyirci üzerinden saf sinema yaparak tepki almak imkansızlaşmaya başladı. Bazı filmlerde görürsünüz “STV” diye bir ibare vardır. Bu “straight to video/doğrudan video markete” demektir ve bağımsız film yapımcıları çoğu filmlerini bu şekilde seyirciye ulaştırırlar. Ev sineması izleyicisi sabırlı, sinemaya düşkün eski kuşak izleyicilerden oluşur. (En azından bir umuttur bu) Onlara ulaşın!

Murat Tolga Şen