Kemal Sunal’ın bir dönem televizyonlarda en çok gösterilen filmlerinden biri, bir Aziz Nesin uyarlaması olan Gol Kralı (1980) idi. Döneminin en zeki filmlerinden biri olan Gol Kralı’nın ilk dakikaları, futbol yıldızlarının eğlendiği bir gazinoda geçer. Sosyetik güzel Suna Yıldızoğlu, futbolcu sevgilisiyle dansederken yeniden hamile kaldığını açıklar. Sevgilisi bunun üzerine “aldırırsın olur biter” der. “Yedinci oluyor ama bu!” şeklinde bir tepki veren Suna’nın lafı üzerinde pek durulmaz, çift danslarına hiçbir şey yokmuş gibi devam eder. Kürtaj mevzusuyla hiçbir derdi olmayan, odaklanmaya çalıştığı şey futbol sosyetesindeki ilişkilerin duygusuzluğu ve yapaylığı olan (ve zaten bunu ima etmek için alabildiğine karikatürize edilmiş) bu sahne, görülen o ki bugünün yeni nesil ahlak bekçilerinin konu kürtaj olunca akıllarında canlanan tek görüntü. Bu yazı, kürtajı “ahlaksız insanların rahatlıkla seks yapabilmek için kullandığı bir araç olduğunu” düşünen herkese gelsin.
Öteki Sinema için yazan: Yigilante Kocagöz
Sinema dünyasında kürtajla ilgili bir şeyler bulmak gerçekten zorlu bir süreç. Korku sinemasına bakarsanız elimizde malzeme çok, ancak bu filmler “doğumuna izin verilmemiş çocuğun kaçınılmaz laneti” fikrinden çok da öteye gidemiyor (En taze örnek için: American Horror Story). Belgesellere baktığımızda ise araştırma daha zorlu çünkü (aynı evrim teorisine karşı yaratılışçılık videolarının yayılması örneğinde olduğu gibi) Hristiyan organizasyonların büyük desteğini alan “pro-life” videoları özellikle internet üzerinde büyük bir alan kaplamış durumda. Konu hakkında gerçekten farklı bir ses duymaya çalışan bir insan büyük bir sınav vermeli.
Ben elimden geldiğince bu sınavı sizler için kolaylaştıracağım ve sizlere 1992 yapımı belgesel “When Abortion was Illegal: Untold Stories”den bahsedeceğim. Çekildiği sene En iyi Kısa Belgesel Dalı’nda Oscar adaylığı kazanmış olan bu 28 dakikalık film; yirmi yaşında olmasına rağmen kürtaja baktığı perspektif ile güncelliğini sonuna kadar koruyan bir eser.
Untold Stories, kürtajın ahlaki tartışmasına hiç girme gereği duymuyor; çünkü zaten ilk birkaç dakikasında gerçek hayattan verdiği örneklerle konumunu net bir şekilde belli ediyor. Filmin asıl derdi kürtaja karşı gerçekleştirilen cadı avı sırasında, hapse girme hatta ameliyat masasında ölme tehlikesini bile göze alarak kürtaj olmayı göze alan kadınlar. Doğum kontrol yöntemlerinin yetersizliğinden, tecavüz sonucu, ya da evleneceği (ancak sonra kendisini terkeden) adama duyduğu güvenle hamile kalmış kadınların, Amerika’da kürtajın yasak olduğu 1950’lerde yaşadıkları sorunları dile getiren film, bu kadınların gizli kürtaj operasyonlarında yaşadıkları dehşeti, birinci ağızdan dile getiriyor. Kürtaj talep eden kadınların, doktorlar tarafından yüzüstü bırakıldığı, bu sebeple irili ufaklı bir sürü “yeraltı kliniği”nin açıldığı rüyalar ülkesi Amerika. Motel odalarında, buldukları şişlerle kendi savaşlarını veren, ya da fahiş fiyatlara medikal lisansı olmayan “gizemli kişilere” bebeğini aldıran, ardından kaptıkları enfeksiyonlarla boğuşan, daha da korkuncu yetkililere ispiyonlanmak korkusu ile enfeksiyondan dolayı gittikleri hastahanelerde bile susmak zorunda kalan anlatıcıların anıları karşısında kimsenin soğukkanlı kalması mümkün değil.
Filmin yönetmeni Dorothy Fadiman için kürtajın Amerika’da yasaklı olduğu yıllar kişisel bir öneme sahip. 1962 yılında Standford’ta öğrenci iken hamile kalan Fadiman, kürtajını gerçekleştirebilmek için yüzünü hiç görmediği bir “uzmana” 600 dolar ödemiş. Kaçak kürtaj operasyonu, Fadiman’a ağır kanama ve yüksek ateşi de beraberinde getirmiş. Muhtaç kadınları sömüren bu ölüm kliniklerini bizzat yaşamış biri olan Fadiman için kürtajın yasaklı olduğu baskı dolu yıllar, Amerikan kadın hakları tarihinin unutulmaması gereken karanlık çağlarından. Untold Stories, Fadiman’ın “kürtaj hakları” üçlemesinin ilk filmi olma özelliğini de taşıyor. Üçlemenin diğer filmleri From Danger to Dignity: The Fight for Safe Abortion (1995) ve The Fragile Promise of Choice: Abortion in the United States Today’in (1996) de pek çok olumlu tepki aldığını belirtmek gerek.
When Abortion was Illegal: Untold Stories, bizim bugün yaptığımız tartışmalara ışık tutabilecek saklı kalmış bir yapım. Film, bugün Amerika’da kazanılması için büyük savaşlar verilmiş (ve halen de veriliyor olan) bir hakkın, Türkiye’de nasıl göz göre göre insanların elinden alınmakta olduğunu ve bu hak tamamen elden alındığında, tüm toplumu gerçekte nasıl bir tehlikenin beklediğini yarım saatte özetlemeyi başarıyor. Bugünün kürtaj tartışmasında konumunuz ne olursa olsun Untold Stories muhatap alınılması gereken bir film. 1992’den bu otuz dakikanın, ulaşması gereken her zihni bulması dileğiyle…
Not: When Abortion was Illegal: Untold Stories’e ve Fadiman’ın başka çalışmalarına www.archive.org internet arşivinden ulaşabilir ve filmi burada ücretsiz olarak seyredebilirsiniz.
