Öteki Sinema Sunar: Ölüler Konuşmaz ki (1970)

Ölüler Konuşmaz ki yıllardır kayıp olan süper düşük bütçeli siyah beyaz bir Yavuz Yalınkılıç filmi. Geçmişte sadece afişinden bildiğimiz bu filmi, genç yaşta yitirdiğimiz sevgili arkadaşımız, sinema araştırmacısı Sadi Konuralp (1964-2003) kenarda köşede kalmış bir film deposundan bulup çıkarmış, topluma kazandırmıştı. Büyükada’da geçen bir hortlak öyküsü anlatan Ölüler Konuşmazki, kült oyuncu Aytekin Akkaya’nın da ilk filmlerinden biri olma özelliğini de taşıyor.

Bazı korku motiflerini kullanan ama tam anlamıyla korku türü içinde sayılama yacak birkaç örneği saymazsak, Drakula İstanbul’da (1953) ve Şeytan (1974) filmleri bugüne dek Yeşilçam’ın yegâne katıksız korku filmleri olarak sayıla gelmiştir. As­lında Yavuz Yalınkılıç’ın 1970′de çektiği bir korku filmi olan Ölüler Konuşmaz ki’nin, gösterime girdiği dönemde dikkat çekmediğini, sonradansa tamamen unutulduğunu kayda geçirmek gerekiyor.

Ölüler Konuşmaz ki (jenerikte adı Ölüler Konuşmazki olarak yazılıyor!), kasabaya yeni gelmiş genç bir çiftin (erkeği, Aytekin Akkaya canlandırıyor) faytonla tekinsiz bir malikâneye gitmesiyle başlıyor. Arabacı atları deli gibi sürmekte ve devamlı ayın 15′i olduğundan bahsetmektedir. Arabacı, genç çifti konaklayacakları malikâneye bırakıp, ücret bile almadan hemen oradan kaçar. ‘Adem Bey’in konağı’ olarak anılan ve Adem Bey’in vasiyeti üzerine ücretsiz otele dönüştürülmüş olan bu malikanede yalnızca karalara bürünmüş, Hasan adlı bir kâhya yaşamaktadır. Hasan, eski sevgilisinin portresi olduğu anlaşılan bir tabloya adetâ tapmaktadır. Genç çift, gece eve giren şapkalı, pardesülü garip bir adam tarafından öldürülür. Bu garip adam aslında civardaki mezarlıktan kalkmış bir hort laktır. Hortlak, her ayın 15′inde ortaya çıkarak cinayetler işlemektedir. Kasabaya yeni atanan öğretmen Sema da aynı malikâneye yerleşir ve aynı dehşete maruz kalır. Mezardan kalkmış ölü, finalde, Kurân’dan âyetler okuyan bir hoca ve ellerinde küçük Kurân’lar olan destekçileri tarafından köşeye sıkıştırılacaktır. Filmde vampir kelimesi geçmese ve hortlak kelimesi kullanılsa da imamın “Bilirsiniz bu hikâyeler Balkan memleketlerinde geçer. Biz Varnalıyız.” girişiyle başlayan ve “yaşayan ölülerle” ilgili bir anısını aktardığı sahne, vampir olasılığını akla getirmektedir. Zâten Dracula filmlerini anımsatan açılış sekanslarının yanısıra hortlağın “Duydunuz mu? Bizimkilerin sesi” repliği de, Dracula’daki ünlü “Dinleyin! Gecenin çocukları…” repliğini anımsatmaktadır.

Mezardan kalkmış ölünün gayri ihtiyarî gülünç ve durmak bilmeyen kahkahalarının, filmin esas zaafı olduğu söylenebilir, zaaf listesine klasik dönem Amerikan korku filmlerinde olduğu gibi, gereksiz yere komedi unsuru sağlayan bir yan karakterin varlığı da eklenebilir.

Öte yandan Ölüler Konuşmaz ki’de zaman zaman bir hayli takdire şayan bir maharet de sergilenmiyor değil. Özellikle bazı sahnelerde duvar aynalarının kullanımı oldukça dikkat çekici. Mezardan kalkmış ölünün, gecenin karanlığında camların dışında göründüğü sahne, açıkçası Nosferatu’daki benzer bir sahneyi anımsatıyor. Bariz devamlılık sorunlarının ve konunun gelişimindeki ‘boşlukların’ (örneğin karalar içindeki adam ve tapındığı tablonun konu açısından nereye oturduğu hiçbir zaman belli olmuyor) ise bir bakış açısına göre filmin genel havasına katkı yaptığı düşünülebilir; hatta filmin bu açıdan aynı dönemin bazı ayrıksı İtalyan korku filmlerini anımsattığı da bir gerçek. Televizyon kanallarımızda şimdiye dek yalnızca bir-iki kez gösterildiği söylenen ama esas itibariyle yıllardır film deposu raflarında tozlanmaya yüz tutmuş Ölüler Konuşmaz ki’nin artık yeniden keşfedilmesi gerekiyor.

https://www.youtube.com/watch?v=K-CRg7_KpLo

Kaynaklar: Metin Demirhan (giriş) –  Gece Yarısı Sineması dergisi