Vassilis Barounis’i Kaybettik!

Bizlere son 10 yıldır fantastik türk sinemasının en güzel örneklerini DVD olarak armağan eden benzersiz Yeşilçam tutkunu, iyi kalpli ve dürüst dost, yunan kankamız ve meslektaşımız Vassilis Barounis bu sabaha karşı saat 02.00 sularında Atina’da, yatmakta olduğu hastanede kansere yenilerek vefat etti… Vassilis 48 yaşındaydı… Toprağı bol olsun, Allah’ın sevgisi üzerine olsun…

Tek tesellimiz, Fantasturka’da kendisine sunmak istediğimiz “onur ödülü”nü, Kunt Tulgar ustanın olağanüstü çabalarıyla Atina’ya elden ulaştırıp, en azından eşi ve çocuklarına sunmuş olmamız…

Barounis ailesi, en azından raftaki o kristal ödüle her bakışında, Vassilis’in Türk dostlarının verilen bunca emek ve mücadele karşısında duyarsız ve nankör olmadığını hissedecektir. Ya da ben öyle olmasını umuyorum.

Huzur içinde uyu sevgili yunanlı kardeş… Biz seninle, iki düşman milletin adlarını taşımamıza rağmen, Ege’nin iki kıyısı arasında olağanüstü bir dostluk köprüsü kurmuştuk. Kısmet buraya kadarmış… ALİ MURAT GÜVEN

Yeşilçam’la Kafayı Bozmuş Bir Yunan

Atina’da yaşayan İngilizce öğretmeni Vassilis Barounis, 2000’li yılların başlarından bu yana, Türk sinemasının 1950-1980 arasına dönemine ait bir düzineden fazla “kayıp” filmi kendi imkânlarıyla yok olmaktan kurtarıp, dünyanın dört bir köşesindeki kült film meraklıları ve sinema akademilerinin arşivlerine kazandırdı. Kültür Bakanlığımızın dev bir bütçeyle yapması gereken bu işi tek başına, ortaya memur maaşını ve sinema sevgisini koyarak yapan Barounis, en çok da “ses ve görüntülerini aylarca restore ettikten sonra düşük bir ücretle piyasaya sürdüğü DVD’lere Türkiye’deki sinema çevrelerinden hemen hemen hiç talep olmamasına” şaşırıyor.

Onun hayattaki en büyük saplantısı, Yeşilçam’ın küf kokan arşivlerinden, oyuncuları ve yönetmenleri dahil artık hiç kimsenin adını bile anmaya tenezzül etmediği, korku, bilim-kurgu, western ya da serüven türündeki bir takım “acınası” Türk filmi denemelerini ne yapıp edip gün ışığına çıkartmak; sonrasında da pek çoğu hurdaya dönmüş olan bu “yapıtları” dijital ortamda sabırla, kare kare restore edip, İngilizce ve Yunanca altyazılı olarak özenli bir DVD baskısıyla dünyanın dört bir köşesindeki “derin” sinemaseverlere sunmak…

Ha, bu arada, “DVD ticareti” falan deyince, böylesine hantal bir işten milyonlarca YTL’lik tatlı bir kazancı cebe indirdiğini falan da sanmayın sakın. Aksine, bütün bu çabayı, başta hayat arkadaşı olmak üzere çevresindeki bütün akraba, meslektaş ve dostlarının “Sen gerçek bir çılgınsın, sanki Türkler bu yaptıklarını görünce sana madalya takacaklar” şeklindeki serzenişlerine, bir Atina lisesindeki görevinden kazandığı kısıtlı öğretmen maaşına, kayıp filmleri arayışları sırasında İstanbul ile bitmez tükenmez telefon temaslarında bulunurken daha önce Türkiye’ye hiç gelmemiş oluşuna ve tek kelime dahi Türkçe bilmemesine rağmen yürütüyor sevgili Yunanlı dostum Vassilis Barounis…

Sanırım, bu kadarlık bir mâlumat bile onun ne kadar sıra dışı, ne denli özgün bir adam olduğunu ortaya koymaya yeter. Pek muhtemeldir ki modern Yunanistan tarihi onun gibi ikinci bir sinema sevdalısının daha varlığına şahit olmadı.

Vassilis, halen eşi ve küçük kızıyla birlikte başkent Atina’da yaşayan, orta hâlli bir Yunan vatandaşı. Komşudaki bir çok memur gibi o da hayatını 1500 Euro dolayında bir aylık gelir eşliğinde, kıtı kıtına sürdürüyor. Kendisinin Türklerle hiçbir ırkî bağı yok, ayrıca kendi hâlinde bir Hıristiyan. Ancak, kalbinde öyle bir “Türk sineması” sevgisi var ki onu üç yıl önce bir tesadüf eseri tanıdığımda, tutkuyla bağlı olduğu bu alandaki akıllara durgunluk veren inadını; Yeşilçam’ın artık tarihe gömülmek üzere olan bazı film şirketlerinden samanlıkta iğne ararcasına bulup yayın haklarını satın aldığı, sonrasında da üzerlerinde aylarca teknik çalışmalar yürütüp yepyeni bir tasarımla piyasaya sürdüğü “Kült Türk Filmleri DVD Serisi”ni görünce, ne yalan söyleyeyim, ondaki bu istikrar ve kararlılığı ciddi bir biçimde kıskanmıştım.

45 yaşındaki bu Atinalı dost, Atina Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümü mezunu; dolayısıyla ana dili düzeyinde İngilizce biliyor. Zaten mesleğindeki branşı da “İngilizce öğretmenliği”. Hayatının merkezine oturttuğu bu “Türk filmleri” merakına -belki de daha doğrusunu söylemek gerekirse, “hastalığı”na- ilk gençlik yıllarında yakalanmış. 1970’lerde Atina’nın açık hava sinemalarında izlediği filmler karşısında duyduğu çocukça heyecanlarla başlayan “Yeşilçam” tutkusu zaman içinde gitgide büyüyen kahramanımız, 1980’lerde Yunan video piyasasından edindiği bazı uçuk Türk filmlerinin kasetlerini biriktirirken, “Böylesine çılgın ve yaratıcı bir sinema anlayışı mutlaka profesyonelce koruma altına alınmalı” diye sayıklamaya başlamış. Ve nihayet, 1990’larla birlikte, hayatının bundan sonraki bölümünü ise meraklılarının “trash” (çöplük) adını verdikleri, zamanında neredeyse sıfır bütçelerle ve alabildiğine ilkel koşullarda çekilmiş, buna karşılık içlerinde yine de yüksek bir samimiyet barındıran bilim-kurgu, korku, western ve polisiye-serüven tarzındaki kimi B-kategori Türk filmlerini yok olmaktan kurtarmaya adamış.

Dediğim gibi, “Vaso” hiç de zengin biri değil. Aksine, binbir emek ve masrafla “yok olmaktan kurtarıp” Atina’dan dünya sinemaseverlerinin beğenisine sunduğu neredeyse her Türk filminde feci bir biçimde zarar ediyor. Ama ne gam! Parada zarar etmek onun umurunda bile değil. İnsanı şaşkınlıktan çatlatacak bir gayretin sonucunda yayımladığı her yeni DVD, onu âdeta bayramda büyüklerinden armağan almış bir çocuk gibi sevinçlere gark ediyor. Sınırlı imkânları içinde, bütün bu işleri yasal bir düzlemde yürütebilmek için Atina’da “Onar Films” adlı bir de şirket kurmuş durumda. 2004 yılında piyasaya sürdüğü, yönetmen Yılmaz Atadeniz’in imzasını taşıyan 1967 tarihli “Killing İstanbul’da”dan bu yana (ki anılan film o tarihe kadar resmen kayıptı, yeryüzündeki tek kopyası da yine Vassilis’in çabalarıyla restore edilip DVD’ye aktarıldı) tam 13 Türk filminin elde kalan son kopyalarını ülkemizdeki yapımcı şirketlerin arşivlerinden binbir sıkıntıyla satın alıp, bunları kiraladığı stüdyolarda çiziklerinden, lekelerinden, diğer bütün görüntü ve ses sorunlarından olabildiğince arındırıp, üstlerine bir de kusursuz düzeyde İngilizce-Yunanca altyazılar ve birbirinden güzel illüstrasyon kapaklar hazırlayarak yeniden satışa sundu.

Vassilis hiçbir filmini 1200 kopyadan fazla çıkartmıyor. Ki derdinin para kazanmak olmadığını sırf bu üretim rakamından hareketle, basit bir matematik hesabı yaparak dahi hemen anlayabilirsiniz: Piyasaya sürdüğü bütün filmlerin DVD’lerini, her birinin üzerine tek tek seri numaraları ekleyerek yalnızca gerçek sinema tutkunlarına, bu alanda eğitim veren okullara ve arşivci sinefillere yönelik olarak hazırlıyor. Bu serideki filmlerin en pahalısının bedelinin 15-20 Euro olduğunu hesap edersek, çıkardığı yeni bir DVD’nin bütün kopyalarını satsa bile öyle ahım şahım bir ciro elde edebilmesi imkânsız. Kaldı ki en sıradan bir film için bile, üretim aşamasında zaten en az bu kadar para harcıyor. Hem de banka kredileri falan çekerek!

Bu güzel adamı, 2005 yılında, aynı kategorideki filmlerin ülkemizdeki rakipsiz uzmanı olan rahmetli dostum, sinema yazarı ve araştırmacısı Metin Demirhan’ın aracı olmasıyla tanıdım. Vassilis, Metin’e -kendisinden Türk sinemasıyla ilgili bir doküman, bir film ya da bir araştırma istediğinde bu talebi çok yavaş yerine getirdiği ve o dillere destan rahatlığıyla insanı sinirden çatır çatır çatlattığı için- “Soul-taking guy” (Ruh sökücü herif) derdi. Bu komik tâbir de üçümüzün arasında Metin’in gevşekliğini tanımlamak için zamanla âdeta bir mottoya dönüşecekti.

Ortak bir merakın dilini konuştuğumuz için Vassilis ile kısa sürede kaynaştık ve tek başına yapmaya çalıştıklarını gördükten sonra da kendimi ona kıyısından köşesinden omuz atmaya mecbur hissettim. Sonrasında ise yayımladığı bir kaç filmin Türkiye’den satın alınış ve teknik hazırlık süreçlerinde ona elimden geldiğince yardımcı oldum. Sağolsun, o da yayımladığı bu DVD’lerin içlerindeki “ekstra röportaj” bölümlerine adımı teşekkürleri eşliğinde ekleyecek, kendisiyle yapılan röportajlarda adımı her zaman anacaktı.

Yeşilçam’ın artık tarih olan bir döneminde, acıklı ekonomik koşullar altında, ancak tartışılmaz bir meslekî coşku eşliğinde çekilmiş olan “trash” Türk filmlerine, onları çeken yapımcı ve yönetmelerin ya da oyuncuların dahi göstermediği yüksek bir saygıyı gösteren Vassilis Barounis, hiç kuşkusuz ki Türk sinemaseverlerine bu kısa haberden çok daha geniş bir çerçevede tanıtılmayı hak ediyor. Onu da yakın bir zamanda yine ben yapacağım inşaallah. Ancak, geçtiğimiz günlerde şirketinin internet sitesine yeniden girdiğimde, kendisinin, geçen yılın sonbaharında kaybettiğimiz ortak arkadaşımız Metin Demirhan’a bir vefâ gösterisi olarak, piyasaya sürdüğü son üç DVD’nin kutularının üzerine “Metin Demirhan Collection” ibaresini eklediğini görünce, dayanamadım ve bu sıra dışı sinemasal karakterden sizi daha fazla zaman yitirmeksizin haberdar etmeyi istedim. Kendisiyle yaptığım geniş çaplı bir röportaj ise pek yakında internet sitemizde yayımlanacak.

Ha bu arada, sözlerimi tamamlarken, Vassilis’in çok şaşırdığı bir olayı sizlere aktarmayı da bir borç biliyorum. Yeşilçam’ın artık adını bile anmaya tenezzül etmediği bu itilip kakılmış filmleri Beyoğlu’ndaki izbe depoların derinliklerinden (hem de bir sürü umursamaz Türk filmcisiyle kafa göz yarılarak yapılan İngilizce telefon görüşmeleri trafiğinin ardından) bin bir rica eşliğinde bulup çıkarttıran, onların master kasetlerini “korsan” olarak değil telif bedellerini paşa paşa ödeyerek satın alan, sonrasında ise “sözde” master durumdaki bu hurda kasetleri (bazılarının üzerinde stüdyoda bizzat çalıştığım için çok iyi biliyorum) insanı canından bezdiren bir emekle derleyip toparlayan ve sonuçta da maliyetlerini bile tam olarak karşılamayan bir fiyatla dünyanın her yerine kargoyla gönderen bu çılgın adam, fantastik Türk sinemasının klasikleşmiş örneklerini koruma ve dünyaya tanıtma yönündeki bütün gayretlerini rağmen, Türk sinemaseverlerinden neredeyse hiç sipariş alamadığını şaşkınlık içinde ifade ediyor bana. Ve bütün samimiyetiyle soruyor:

“Yahu, ben maddî imkânları son derece sınırlı bir Yunanlı olarak, bu filmlere bütün hayatımı ve varımı yoğumu döktüm. 70 milyonluk koskoca Türkiye’de kendi sinemasının tarihinden bu tür marjinal örnekleri arşivine katmaya hevesli olan 20-30 tane sıkı sinemasever yok mudur? Piyasaya sürdüğüm kült filmler için ABD’den Japonya’ya kadar neredeyse her ülkeden sipariş alıyorum. Ancak, birkaç meraklı haricinde Türkiye’den yıllardır tık yok. Bu nasıl bir iştir?”

Pek çok genç sinemaseverin “bilet bedeli” ödeyerek sinemaya gitmeyi ya da “yasal DVD satın almayı” artık tamamen unuttuğu, her türlü sinemaseverlik faaliyetinin bütünüyle “korsan kültürü” üzerinden yürütüldüğü böylesine kendine özgü bir ülke için, cevabı oldukça zor bir soru tabiî bu. Dolayısıyla, ben de cevabı henüz bulamadım!

* * *

Vassilis Barounis’in kişisel bloğu:
http://onarfilms.blogspot.com/

Konuyla ilgili olarak rahmetli Metin Demirhan’ın bir yazısı:
http://fantastiksinema.blogspot.com/2007/08/fantastik-trk-filmleri-dnya-pazarinda.html